Avukatların ağır ceza davalarında vekalet ücreti belirleme konusunda birçok kriter bulunmaktadır. Türkiye Barolar Birliği tarafından belirlenen avukatlık asgari vekalet ücreti tutarının altında bir fiyat belirlememekle birlikte bu fiyatın üzerinde vekalet ücreti belirleyebilirler.
Türkiye Barolar Birliği tarafından avukatlık asgari ücret tarifesi yayımlanmaktadır. *2023 yılı ağır ceza davaları için asgari 17.780 TL olarak belirlenmiştir.
Bu tutar altında vekillik hizmeti vermek yasaklanmıştır. Bu durum avukatlık kanununun 165. maddesinde ifade edilmiştir. ‘’Avukatlık asgari ücret tarifesi altında vekalet ücreti kararlaştırılamaz.’’
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 327. Maddesinde
Yargıtay kararlarında hakkında ceza verilmesine yer olmadığına karar verilen kişinin vekalet ücreti ödemeye mahkum edilmemesi gerektiği yönündedir.
Cinayet, bir kimsenin başka bir kimseyi öldürmesidir. Cinayet davaları, Türk Ceza Kanunu’nun hayata karşı suçlar başlığı altında incelenmekte olup bu davalar ağır ceza mahkemelerinde görülmektedir. Cinayet avukatlığı, cinayet suçu işlenen davalarda savunma yapan avukatların görevini ifade etmektedir.
Cinayet suçunun cezası, diğer suçların cezasına göre daha ağır olduğu için bu tür dosyalarda hak kaybına maruz kalmamak için, Tutukluluk hallerinde tutukluluk halinin kaldırılması gibi lehimize olan hükümlerin uygulanması, savunmamızın tam ve eksiksiz yapılması için alanında uzmanlaşmış ve cinayet davalarında tecrübeli bir avukat tutmak gerekmektedir.
Ağır ceza mahkemesi duruşmaları, suçun niteliğine göre, tutuklu sanıkların olup olmadığına göre, sanık ve tanık sayısına göre ve delillerin toplanma sürecine göre değişkenlik göstermektedir. Ağır ceza mahkemesi genel olarak 1-3 yıl arasında sürmekte olup bu sürecin kesin bir sayı olarak belirtilmesi doğru olmayacaktır her dosyanın kendi özgü süreci bulunmaktadır.
Ağır ceza mahkemelerinin görev alanı, 5235 sayılı kanunun 12. maddesinde belirtilmiştir. Bu maddeye göre; maddede sıralanan bazı suçlar ve istisnai durumlar saklı kalmak üzere, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, müebbet hapis cezası ve 10 yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemesinin görevli olduğu belirtilmektedir.
Yukarıdaki madde kapsamında 10 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçların ağır ceza mahkemesinde görüleceğini söylemiştik. Fakat bu durum, yargılanan kişinin en az 10 yıl ceza alacağı anlamına gelmemekte olup, dosya kapsamına, suçun niteliğine ve işleniş biçimine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Yargılama sonucunda sanık, 1 yıl da ceza alabilir, müebbet hapis cezası da alabilir, cezanın ertelenmesi kararı da alınabilir, beraat kararı da verilebilir.
Ceza mahkemesinin kaç duruşmada sonlanacağını net bir şekilde ifade etmek mümkün değildir, Duruşma sayısını etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler; sanık ve tanık sayısı, müşteki sayısı, bilirkişi durumu, keşif durumu, delillerin niteliği delillerin çeşitliliği ve delillerin toplanma süreci olarak sıralanabilir.
Her bir unsur duruşmanın sayısını ve süresini etkileyebilir, tüm dosya kapsamında dava zamanaşımı içerisinde duruşmanın sonuçlanması gerekir aksi halde dava zamanaşımına uğrayacaktır.
Görev alanı, 5235 sayılı kanunun 12. maddesinde düzenlenmiş olan ağır ceza mahkemesi, kanunda öngörülen ceza miktarı bakımından en ağır suçlara bakan ilk derece ceza mahkemesidir.
Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlar 5235 sayılı kanunun 12. maddesinde ifade edilmiştir.
Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere;
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun ikinci kitap dördüncü kısmının dört, beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (318 ,319, 324, 325, 332'nci maddeler hariç) ve 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar, devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve 10 yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlar, ağır ceza mahkemesinde görülmektedir.
Ağır ceza mahkemeleri bulundukları ile ve bölgeye göre ağır ceza 1.2.3. mahkemeleri görev dağılımı yaparak ağır ceza mahkemesi kapsamına giren suçları kendi aralarında iş bölümü yaparak yargılama yapabilirler. Bunun net bir çizgisi olmamaktadır, bazı ilçelerde sadece 1. ağır ceza mahkemesi bulunmakta olup, bu mahkeme ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren tüm suçlarda yargılama yapabilmektedir.
Ağır ceza mahkemesi duruşmaları, suçun niteliğine göre, tutuklu sanıkların olup olmadığına göre, sanık ve tanık sayısına göre, delillerin toplanma sürecine göre değişkenlik göstermektedir.
Ağır ceza mahkemesi genel olarak 1-3 yıl arasında sürmekte olup fakat bu sürecin kesin bir sayı olarak ifade edilmesi doğru olmayacaktır her dosyanın kendi özgü süreci bulunmaktadır.
Dava zamanaşımı, Türk Ceza Kanunu'nun 66. maddesinde düzenlenmiş olup, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre içerisinde dava açılmamış veya açılmış olan dava kanuni süre içerisinde sonuçlanmamış olması durumunda görülmekte olan dava, zamanaşımına uğrayacaktır ve ceza davasının düşmesine sebep olacaktır.
(1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;
Geçmesiyle düşer. Madde 66 ve 67 kapsamındaki özel durumlar ve istisnalar saklı kalmak üzere davalar en fazla bu kadar sürmesi gerekmektedir aksi halde dava zamanaşımına uğrayacaktır. Ağır ceza mahkemeleri kaç celse sürer sorusunu net bir şekilde yanıtlamak mümkün değildir.
Ortalama 5-15 celse arası sürmektedir. Delillerin toplanma süreci, tanıkların ve sanıkların dinlenilmesi süreci, mahkeme iş yoğunluğu, talep edilen raporlar, ve mahkemenin iş yoğunluğu gibi faktörler, celse sayısını etkileyecektir.
Cumhuriyet savcısının hazırlamış olduğu iddianamenin kabulü ile ceza davası açılır. Bu süreçte mahkeme, tüm evrakları inceleyip duruşmaya hazırlık yapar. Duruşma gününü ve yapılacak işleri belirtmek üzere tensip zaptı düzenler. Tensip zaptında belirtilen günde ilk duruşma yapılır. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 191. maddesi kapsamında duruşmanın başlaması düzenlenmiştir.
Halk arasında, temize çıkma ve aklanma anlamına gelen beraat kararı, mahkemenin delilleri topladıktan sonra fail hakkında ceza vermemesidir.
Ceza Muhakemesi Kanunu madde 223/2 kapsamında düzenlenen beraat kararı;
Hallerinde verilir. Derhal beraat kararı ise yargılamada bulunulan aşama itibariyle ek bir araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulmaksızın derhal beraat kararı verilmesidir. Netice itibariyle ilk duruşmada beraat kararı verilmesi mümkün olmaktadır.
Öncelikle suçun niteliğine bakmak gerekir, eğer şikayete bağlı bir suç söz konusuysa, şikayetten vazgeçilmesi durumunda, eğer soruşturma aşamasındaysa soruşturmayı sona erdirir, kovuşturma aşamasına geçilip dava açıldığı takdirde, davanın düşmesine karar verilecektir. Suçun niteliği gereği şikayete tabi olmayan, savcılık tarafından resen araştırma ilkesi hakim olan suçlarda şikayetten vazgeçilmesi durumunda yine de kamu davası devam ediyor olacaktır.
Türk Ceza Kanunu'nun 73/4 madde kapsamında bu durum düzenlenmiştir. Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.
Öncelikle davanın niteliğine bakmak gerekir, hukuk mu ceza davası mı olduğunu belirtmek gerekir. Ağır ceza davasını incelediğimiz üzere bu metinde ceza davasına katılmama durumunu ifade edeceğiz. Duruşmanın yapılacağı gün taraflara tebliğ edilir, mazeretsiz olarak duruşmaya katılmayan sanık için zorla getirilme kararı çıkarılır, zorla getirme kararına rağmen duruşmaya katılmayan sanık adına yakalama kararı çıkartılır.
Türk Ceza Kanunu'nun 48. maddesinde "müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam eder." cümlesiyle ifade edilmektedir. Halk arasında müebbet hapis cezasının ömür boyu hapiste yatmak anlamına geldiği söylense de hukuki anlamda durum böyle değildir. Müebbet hapis cezasına çarptırılan kişi aftan veya koşullu salıverme hükümlerinden faydalanabilecektir, şartları oluştuğunda İnfaz kurumunda 24 yıl bulunduğu takdirde koşullu salıverme hükümlerinden faydalanabilir. Bu durum için belirli süre iyi halli olarak geçirilmesi gerekir.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, Türk Ceza Kanunu'nun 47.maddesinde "ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası hükümlünün hayatı boyunca devam eder, kanun ve cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte belirtilen sıkı güvenlik rejimine göre çektirilir." şeklinde hüküm altına alınmıştır.
Ağırlaştırılmış hapis cezasına çarptırılan kişi şartları oluştuğu takdirde 30 yıl infaz kurumunda bulunduğu takdirde koşullu salıverme hükümlerinden faydalanabilir. Bu durum için belirli süre iyi halli olarak geçirilmesi gerekir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının, müebbet hapis cezasından farkıysa infaz şeklidir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası daha sıkı güvenlik tedbirleriyle infaz edilir.
5235 sayılı kanunun 9. maddesine göre, ağır ceza mahkemesinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Bu mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır. Ağır ceza mahkemesinde, mahkeme heyetinin yanında iddia makamı olarak Cumhuriyet Savcısı da yer almaktadır.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 172. maddesinde düzenlenmiş olan bu hükme göre; Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.
Bu karar, suçtan zarar gören ile önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir. Kararda itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilir.
Kısacası takipsizlik kararı anlamına da gelen kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, kamu davasının açılmaması halidir.
Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı hakkında kanunun ikinci bölümünde ceza infaz kurumlarının türleri düzenlenmiştir.
Kapalı ceza infaz kurumları, iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan, firara karşı teknik, mekanik, elektronik veya fiziki engellerle donatılmış, oda ve koridor kapıları kapalı tutulan, ancak mevzuatın belirttiği hâllerde aynı oda dışındaki hükümlüler arasında ve dış çevre ile temasın olanaklı bulunduğu, yeterli düzeyde güvenlik sağlanmış ve hükümlünün gereksinimine göre bireysel, grup hâlinde veya toplu olarak iyileştirme yöntemlerinin uygulanabileceği tesislerdir.
Açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen, firara karşı engelleri ve dış güvenlik görevlisi bulunmayan, güvenlik bakımından kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yetinilen kurumlardır. Sanık alacağı ceza ve miktarına göre, bu cezaya uygun cezaevinde cezası infaz olunacaktır.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 100. maddesinde tutukluluk hali ifade edilmiştir. ‘’Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunması halinde, şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilebilir. İşin önemi, verilmesi beklenen ceza veya güvenlik tedbiri ile ölçülü olmaması halinde, tutuklama kararı verilemez.’’ Tutukluluk hali kuvvetli suç şüphesi bulunduğu durumlarda cezanın kesinleşmesinden önce verilen bir karardır. Sanığın suçunun ve cezasının kesinleştiği durumda artık hüküm giymiş olup hükümlü olarak adlandırılmaktadır.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 160. maddesinde soruşturma işlemleri başlığı altında bir suçun işlendiğini öğrenen cumhuriyet savcısının görevi düzenlenmiştir.
Madde 160 – (1) Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar.
(2) Cumhuriyet savcısı, maddî gerçeğin araştırılması ve adil bir yargılamanın yapılabilmesi için, emrindeki adlî kolluk görevlileri marifetiyle, şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına almakla ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlüdür. Cumhuriyet savcıları, savcılık teşkilatında savcılık birimlerinde görevlendirilmişlerdir, ilgili davaya göre savcılar görev almaktadır.
Soruşturma, kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi ifade etmektedir. Soruşturma süreleri, fail ve suç türüne göre göre değişkenlik göstermektedir. Cinayet soruşturmaları için net bir süre belirtilmemekle birlikte yaklaşık 1 yıl sürmektedir.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 160. maddesi kapsamında Cumhuriyet Savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlanacağı ifade edilmiştir. Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 170/1 maddesi kapsamında, Kamu davasını açma görevi, Cumhuriyet savcısı tarafından yerine getirileceği ifade edilmiştir. Gerek savcılığın resen gerekse şikayet üzerine Cumhuriyet savcısı tarafından hazırlanan iddianame sonucu ceza davası açılır ve bu davalar kamu davası olarak adlandırılmaktadır.
Mütalaa, kelime anlamı olarak görüş bildirmek görüşünü açıklamak anlamlarına gelmektedir. Ceza yargılamasında, Cumhuriyet Savcısı tarafından; sanığın cezalandırılmasına, beraatine, ceza verilmesine yer olmadığına dair kamu adına talep ve mütalaa verilebilir. Hakim karar alırken mütalaada talep edilene uymak zorunda değildir. Esas hakkında mütalaa Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 4. bölümünde bulunan delillerin ortaya konulması ve tartışılması başlığı altında ifade edilmiştir.
Madde 216 – (1) Ortaya konulan delillerle ilgili tartışmada söz, sırasıyla katılana veya vekiline, Cumhuriyet savcısına, sanığa ve müdafiine veya kanunî temsilcisine verilir.
(2) Cumhuriyet savcısı, katılan veya vekili, sanığın, müdafiinin veya kanunî temsilcisinin açıklamalarına; sanık ve müdafii ya da kanunî temsilcisi de Cumhuriyet savcısının ve katılanın veya vekilinin açıklamalarına cevap verebilir.
(3) Hükümden önce son söz, hazır bulunan sanığa verilir. (Ek cümle: 15/8/2017- KHK-694/148 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/143 md.)
Bu aşamada zorunlu müdafiin hazır bulunmaması hükmün açıklanmasına engel teşkil etmez. Esas hakkındaki mütalaa ve yukarıda ifade edilenler sonrasında hakim hükmü açıklar.
Bu sorunun cevabını net bir şekilde verebilmek mümkün değildir, halk arasında kendi davalarını kazanan, müvekkilinin serbest kalmasını sağlayan, müvekkilinin beraat kararı almasını sağlayan avukat, vekalet veren kişi için en iyi avukat olabilir. Sosyal medya aktif rol alan medyada ve röportajlarda adından söz ettiren ağır ceza avukatları halkın bazı kesimleri için ünlü ve en iyi avukat olarak nitelendirildiği görülse de kesin olarak böyle bir tabirde bulunmak mümkün olmayacaktır.
Ağır ceza davalarına bakan avukatlar, yargılama sürecinde müvekkili lehine savunma yaparak müvekkilin lehine olan hükümlerin uygulanmasını sağlar, dosya üzerinde titizlikle çalışarak müvekkil lehine olacak hamlelerde bulunur göz önünde bulundurulması gereken delilleri dosyaya ibraz edebilir.
Mevzuatta ağır ceza avukatı olarak herhangi bir tanım bulunmamakla birlikte, ağır ceza davalarına bakan avukatlara vatandaşlar arasında ağır ceza avukatı denilmektedir. Ağır ceza avukatları, 5235 sayılı kanunda düzenlenmiş olan ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren, Özel kanunlarda ve Türk Ceza Kanunu'nda düzenlenen suçların işlenmesi sonucu açılan davalara bakmaktadır. Ağır ceza avukatları bu tür davalarda sanık müdafi, katılan vekili olarak görev alabilmektedir.
Ağır ceza mahkemeleri bulundukları bölgedeki ihtiyaca göre açılmaktadırlar. Öncelikle 1 2 olarak sıralanmaktadır. Daha sonra ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlarda iş bölümü yapılarak yargılama yapılabilinir.
Ağır ceza davaları kanunda öngörülen ceza miktarı bakımından en ağır suçlara bakan ilk derece ceza mahkemesidir, verilen cezaların infazı daha sıkı güvenlik tedbirlerinde uygulanır.
5235 sayılı kanunun 12. maddesi kapsamında ağır ceza mahkemesinin görevi Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan yağma (m. 148), irtikâp (m. 250/1 ve 2), resmî belgede sahtecilik (m. 204/2), nitelikli dolandırıcılık (m. 158), hileli iflâs (m. 161) suçları, Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (318, 319, 324, 325 ve 332. maddeler hariç) ve 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir.
Anayasa Mahkemesi ve Yargıtayın yargılayacağı kişilere ilişkin hükümler, askerî mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler ile çocuklara özgü kovuşturma hükümleri saklıdır.
5235 sayılı kanunun 11. maddesi kapsamında asliye ceza mahkemesinin görevi; Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, sulh ceza hakimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır.
Özet olarak belirtmek gerekirse istisnai durumlar saklı kalmak üzere 10 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlar için ağır ceza mahkemesi görevliyken, 10 yıl ve daha az cezayı gerektiren suçlar için asliye ceza mahkemesi görevlidir.
İyi bir ağır ceza avukatı olmak için mevzuata önemli ölçüde hakim olunması gerekir, Türk Ceza Kanunu'nu ve Ceza Muhakemesi Kanunu'nu iyi bilmek gerekmektedir. İyi bir ağır ceza avukatı olmak isteyen kişi, analitik düşünme yeteneğine, zaman yönetimine sahip olmalıdır. Müvekkilinin haklarının savunmak için titizlikle ve detaylıca araştırma yapmalıdır Güncel mevzuatı ve kararları takip edip müvekkili için en lehe olan durumları pratik şekilde ifade edebilmelidir
Mevzuatta ağır ceza avukatlığı olarak bir branş tanımlanmamış olmakla birlikte ağır ceza davasıyla ilgilenen avukatlara vatandaşlar arasında ağır ceza avukatı denilmektedir. Ağır ceza davaları ciddi bir emek ve mesai isteyen, mevzuat bilgisine hakim olmayı gerektiren, analitik düşünme yeteneğine ihtiyaç duyulan bir alandır. Bu alanda suç türlerine göre dava sürecine ve olayın mahiyetine göre, sanık ve tanık sayısına göre zorluk kolaylık durumu değişkenlik göstermektedir.
Ağır ceza avukatı olmak isteyen kişiler, temel olarak mevzuata, Türk Ceza Kanunu'na, ceza muhakemesi kanununa hakim olması gerekir. Dava sürecinde lehe kararlar elde etmek için, etkili konuşma yeteneğine sahip olup analitik düşünme becerisini ve iletişim yeteneğini geliştirmesi gerekmektedir.
İyi bir ağır ceza avukatı öncelikle mevzuata hakim olmalı ve mevzuatı ciddi ölçüde önemsemelidir. Ağır ceza davalarında, Türk Ceza Kanunu'na ve Ceza Muhakemesi Kanunu'na hakim olmak, avukatın işini kolaylaştıracak ve dava sürecinde müvekkili lehine olumlu kararlar alınmasına yardımcı olacaktır. İyi bir ağır ceza avukatı suçun niteliğine dikkat etmeli müvekkilinin savunmasını hazırlarken en ince ayrıntıları bile göz önünde bulundurmalıdır.
Avukat olmak için öncelikle 4 yıllık hüküm fakültesi eğitimi almak ve sonrasında avukatlık stajını yaparak avukatlık ruhsatnamesi almak gerekir. Avukat olduktan sonra, meslek içerisindeki dava türlerine göre branşlar tercih edilir. Mevzuatta ceza avukatı tarzında bir branş bulunmamakta olup, vatandaşlar arasında ceza davalarıyla ilgilenen avukatlara ceza avukatı denilmektedir.
Uzman bir ağır ceza avukatı olmak isteyen kişi, mevzuata, ceza hukuku ve ceza muhakemesine hakim olmalı, araştırma kabiliyeti yüksek olmalı, sabırlı olmalı, azimli olmalı, şeffaf olmalı ve empati yeteneğine sahip olmalıdır.