Boşanma davalarında avukatın alacağı ücretin alt sınırı Türkiye Barolar Birliği tarafından her yıl resmî gazetede yayımlanarak açıklanmaktadır. Bu alt sınır Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’nce belirlenmektedir. *2022 yılı için asgari olarak belirlenen tutar 9200 TL’dir. Bu miktarın altında avukatlık ücreti alınması disiplin suçudur.
Tüm çekişmeli veya anlaşmalı boşanma davaları için avukat, kendi inisiyatifine göre bu miktarın altında olmaması koşuluyla harcanan emek ve mesaiye göre ücret tayin etmektedir.
Boşanma dilekçesi ücreti, davanın mahiyetine olayların yoğunluğuna göre değişmektedir. Ortalama olarak fiyat vermek gerekirse 2000 TL civarlarında değişkenlik göstermekte olup net bir fiyat vermek mümkün değildir.
Boşanma davası için eğer avukat tutulacaksa vekalet ücreti kapsamında tüm giderler konuşulup anlaşma sağlanabilir. Avukata vekalet vermeden bireysel olarak dava açılmak istendiği takdirde öncelikle harçlar ve gider avansı olarak para yatırılması gerekir ilk aşamada 500-750 TL arasında bir masraf gerekmekte olup dava sürecinde bu masraf artış gösterebilir.
Bütün davalarda olduğu gibi boşanma davası açarken de belirli miktarda ödeme yapılmaktadır. Boşanma davasının çekişmeli mi yoksa anlaşmalı mı olacağı, talep edilen kalemler gibi unsurlar boşanma davasının ücretini belirleyecek önemli faktörlerdir.
Boşanma davası açmak için avukat tutmak mecburi değildir. Ancak eşlerden birisinin boşanma gerekçesini bildiren dilekçeyi Aile Mahkemesine teslim etmesi, vezneye gerekli masrafları yatırması neticesinde boşanma davası açılabilir.
Boşanma davasında verilen para yani yapılan masrafalar geri alınır. Boşanma davasını açan taraf, kural gereği masrafları öder. Ancak davanın kazanılması durumunda davacı eş davalı eşten, ödemiş olduğu harç ve dava sürecindeki masrafları geri alabilir.
Boşanma davası açılırken harç ve giderler olmak üzere masraflar yatırılması gerekmektedir, ilk aşamada ortalama 500-750 TL arasında tutmakta olup dava sürecinde bu miktar artış gösterebilir
Anlaşmalı boşanma davası açılırken harç ve giderler olmak üzere ortalama 400-600 TL arasında masraf gerekmektedir.
Harç ve masraf miktarları davadan davaya göre değişkenlik göstermekte olup *2022 başvurma harcı 80,70 TL ve peşin haçı 80,70 TL olmak üzere toplam 161,40 TL tutmaktadır.
Mahkeme masraflarının nasıl ödeneceği konusunu, davacı eş ve davalı eş kendi aralarında yapacakları bir anlaşmayla birlikte ödeyebilecekleri gibi sadece davacı veya sadece davalı eş tarafından da ödenebilmektedir.
Mahkeme, boşanma dilekçenin sunulmasının ardından boşanma davasında ilk duruşma gününü belirleyerek tarihi taraflara tebliğ eder. Boşanma dilekçesinin mahkemeye sunulmasının ardından boşanma davasında ilk duruşma günü belirlenerek taraflara tarih tebliğ edilir. İlk duruşma günü 15 ile 30 gün içinde olabilmektedir.
Kimi zaman boşanma davalarında taraflardan biri irade sakatlıklarına sebep olacak korku, yanılma, tehdit gibi nedenlerle anlaşmalı boşanma protokolü imzalayabilmektedir. Bundan dolayı hâkim ilk olarak, tarafların serbest iradesinin olup olmadığını soracaktır daha sonra da maddi manevi tazminat hususunda ve nafaka, velayet konularında anlaşma içerisinde olup olmadıkları sorusunu yöneltir. Tüm bu hususları uygun bulması halinde davayı neticelendirilir ve boşanmaya hükmeder.
Anlaşmalı boşanma davalarında mahkeme masrafları ve varsa vekalet ücreti konusunda da tarafların anlaşmaya varmış olması gerekmektedir. Dolayısıyla masraflar ve vekalet ücreti de taraflar arasındaki anlaşmaya göre istenir.
Boşanma davalarında, avukat tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bir yılı dolduran evliliklerde eşlerin anlaşmalı boşanma protokolü ve dilekçe ile mahkemeye başvurabilir veya eşlerden herhangi birinin açtığı boşanma davasını diğer eşin de kabul etmesiyle birlikte anlaşmalı boşanma davası gündeme gelebilmektedir. Eşlerden birinin Aile Mahkemesine başvurması yeterlidir. Ancak ikamet edilen yerde Aile Mahkemesi'nin olmadığı durumlarda Asliye Hukuk Mahkemesi'ne de başvuru yapılabilmektedir.
Çekişmeli boşanma davaların ne kadar süreceği dayanılan hukuki gerekçe, mahkemenin iş yükü, olayların mahiyeti, tanık sayısı gibi etkenlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Çekişmeli boşanma davaları 5 - 10 celsede sonuçlanabilir. Bu süreç yaklaşık olarak 1 - 3 yıl arasında sürmektedir.
Her iki eş birlikte veya anlaşma üzerine yalnız eşlerden biri de anlaşmalı boşanma davası dilekçesi ile mahkemeye başvurabilmektedir. Ayrıca anlaşmalı boşanma protokolü de sunulmalıdır. Her iki tarafın da hazırlanan anlaşmalı boşanma protokolüne onay vermesi ve bu hususlarda anlaşması gerekmektedir. Bunun devamında da tensiz zaptı hazırlanarak eşlere duruşma günü bildirilir.
Türk hukuk sistemimize göre, boşanma davası açabilmek için cinsiyet ayrımı yapılmamaktadır. Dava açılırken ve dava süresine ilişkin cinsiyet ayrımının olması söz konusu değildir. Açılan çekişmeli boşanma davaları cinsiyet ayrımı olmaksızın ortalama 1 - 3 yıl arasında sonuçlanmaktadır.
Avukatlık ücreti konusunda iki tür vekalet ücreti bulunmaktadır. İlk olarak kendini avukat ile temsil ettirmek isteyen eş, avukata vekalet vererek avukatlık sözleşmesi yaparlar ve bu ücretin ödenmesi kendini temsil ettiren eşe aittir. Diğer bir vekalet ücreti de davayı kaybeden tarafın davayı kazanan tarafın avukatı olduğu durumda, hakimin dava sonucunda hükmettiği karşı vekalet ücreti olacaktır ve bu ücret davayı kazanan avukata aittir.
Karşı vekalet ücreti kanunla belirlenir, yani kesin bir değeri ifade eder. *2022 Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca Aile Mahkemesi nezdindeki boşanma davalarında, haksız çıkan tarafın davayı kazanan tarafın avukatına ödemesi gereken vekalet ücreti 9.200 TL miktarındadır.
Davayı açmış olan davacı taraf, dava açılması ve dava sürecine ilişkin olarak gerekli harç ve masrafları yatırır. Yargılama neticesinde davacı taraf haklı çıkarsa ödemiş olduğu yargılama giderleri, davalı taraftan tahsil edilir ve davacının yapmış olduğu masraflar davacıya iade edilir.
Anlaşmalı boşanma davalarında, mahkeme masraflarının hangi eş tarafından ödeneceği konusu kendi ortak kararlarına bırakılmıştır. Taraflar, masrafları bölüşebileceği gibi iki tarafın da rızasının olması durumlarında masrafları tek bir eş de ödeyebilmektedir.
Yargılama giderleri kural olarak, davada haksız çıkan tarafa yükletilir. Mahkeme tarafından, yargılama giderlerine resen hükmedilmektedir.
Mahkeme kararlarında davayı kaybeden tarafa yükletilen karşı taraf avukat vekalet ücretinin ödenmesi yargılama giderleri olarak karara bağlanmaktadır. Vekalet ücreti, doğrudan davayı kazanan tarafa ödenebileceği gibi davayı kazanan tarafın avukatına ya da bu avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine de ödenebilmektedir.
Ücretsiz boşanma davası açmak isteyen davacı eş, dava açılmadan önce bulunduğu ilin barosuna müracaat ederek Adli Yardım talebinde bulunabilir. Bu talebin sonucunda ücret ödemeden dava sürecinde avukattan hukuki destek alıp bazı masraflardan muaf tutulabilir.
Adli yardımdan faydalanmak suretiyle devlet yardımıyla boşanma davası açılabilmektedir. Bu durum dava dilekçesinde mutlaka belirtilmelidir. Fakat sadece dilekçe kısmında adli yardım talebinde bulunmak yeterli olmayacaktır. Mahkemenin, adli yardım kararını verilebilmesi için davacının maddi gücünün yeterli olmayacağına kanaat getirmesi gerekmektedir.
Açılan boşanmada davasının aile mahkemesi kalemi tarafından UYAP’a işlenmesi ile taraflar e-devlet üzerinden dava dosya sorgulama kısmından açılmış olan davayı görüntüleyebilirler.
Boşanma davasında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Eşlerden herhangi biri yetkili ve görevli olan Aile Mahkemesinde, Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesinde boşanma davası açabilir.
Boşanma davası açabilmek için eşlerden birinin Aile Mahkemesi’ne bir dilekçe ile başvurması gerekmektedir. Boşanma davasında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Boşanma davası açılması bakımından kadın erkek yani cinsiyet ayrımı bulunmamaktadır. Eşlerden herhangi biri yetkili ve görevli mahkemede dava açma hakkına sahiptir.
Boşanma davasında Türk Medeni Kanunu’nda kadın ve erkek olarak ayrım yapılmadan eşlerin hakları düzenlenmiştir. Boşanma davasında gerekli şartların oluşması halinde kadının bazı haklarını sıralayabiliriz:
Çekişmeli boşanma davaları genel olarak zorlu ve yıpratıcı süreci içermektedir. Dava süreci genel olarak 1 ile 3 yıl arasında sürmektedir. Zorlu ve yıpratıcı sürece girmeden vatandaşlar arasında en kolay en hızlı boşanma davası olarak da bilinen kısa süre içerisinde neticelenen anlaşma boşanma davası tercih edilebilir. Anlaşma protokolü düzenlenerek tek celsede boşanma işlemi gerçekleştirilebilir.
Anlaşmalı boşanma davaları, hakimin protokolü uygun bulması halinde tek celsede sonuçlanır. Anlaşmalı boşanma davası için Türk Medeni Kanunu’na göre çiftlerin en az 1 yıldır evli olması gerekmektedir. Aynı zamanda anlaşmalı boşanma davası için eşlerin birlikte başvurmaları ya da davalı eşin açılan davayı kabul etmesi gerekir.
Ayrıca taraflar boşanmanın hukuki sonuçları hususunda anlaşmış olmalı ve bu uzlaşmayı boşanma protokolü ile beyan etmiş olmaları gerekir. Bununla beraber boşanma kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan biri olduğu için tarafların hâkim huzurunda iradelerini serbestçe açıklamaları gereklidir.
4271 sayılı Türk Medeni kanunu kapsamında anlaşmalı ve çekişmeli olarak iki farklı şekilde boşanma davası açılabilir. Çekişmeli boşanma davaları genel veya özel sebeplere dayanılarak açılabilmektedir. Genel boşanma sebebi, şiddetli geçimsizlik olarak da bilinen evlilik birliğinin temelden sarsılması nedeniyle açılmaktadır. Bu durum evlilik içerisindeki yükümlülüklerin yerine getirilmemesi gibi birçok nedenden kaynaklanabilir.
Özel boşanma sebepleri:
Boşanma davası açmak isteyen eşlerden biri öncelikle anlaşmalı mı çekişmeli mi boşanma davası açacağına karar vermelidir. Ardından boşanma davası için boşanma dilekçesini düzenlenmelidir. Çiftler anlaşmalı boşanmaya karar verirse dilekçenin yanında anlaşmalı boşanma protokolü de hazırlanması gerekir. Belgeler hazırlandıktan sonra davacı eş, adliyede yer alan tevzi bürosuna başvurarak boşanma davasının açılması için gerekli işlemleri başlatabilir.
Türk Medeni Kanunu’na göre anlaşmalı boşanma şartlarından biri de evlilik ilişkisinin az 1 yıl sürmüş olmasıdır. Kanundan yola çıkacak olursak 1 yıl dolmadan anlaşmalı boşanma olmaz.
Türk Medeni Kanunu m.166/3’e göre: Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Anlaşmalı boşanma davası açabilmek için Medeni Kanunu’nun aradığı şartlar; eşler en az 1 yıl evli olmalı, eşler mahkemeye beraber başvurmalı ya da bir eşin açtığı davayı diğer eş kabul etmeli, tarafların boşanma iradeleri hakim huzurunda açıklanmalı, tarafların hakime sunmuş oldukları anlaşma protokolündeki şartlardaki hususları hakimin uygun bulması gerekmektedir.
Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Aile Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir. Türk Medeni Kanunu’nun 168. maddesinde yetkili mahkeme ifade edilmiştir: Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Eşlerden herhangi biri yetkili ve görevli mahkemenin bulunduğu adliyeye giderek boşanma davası açmak için başvuruda bulunabilir.
Çekişmeli boşanma davaları genel olarak yıpratıcı olan uzun bir süreç nihayetinde sonuçlanmaktadır. Uzayan dava sürecine girmek istemeyen eşler anlaşmalı boşanma davasını tercih ederek şartları oluştuğu takdirde tek celsede boşanabilirler.
Eşinin vefat etmesi nedeniyle dul kalan kadın dul maaşı alabilir. Ayrıca boşanmış olan kadına yakacak yardımı, barınma yardımı ve nakdi yardım sağlanabilir. Boşanmış kadınlara yardım yapan sivil toplum kuruluşlarından yardım talep edebilir.
Kocasından boşanmak isteyen kadın, boşanma davasını bireysel olarak kendisi açıp bu süreci tek başına yürütebileceği gibi boşanma davalarıyla ilgilenen alanında uzman bir avukata vekalet vererek de boşanma davası açılmasını sağlayabilmektedir.
Boşanmış bir kadın yeniden evlenmek isterse iddet müddetine dikkat etmesi gerekmektedir. İddet müddeti kavramı, boşanmış bir kadının yeniden evlenmesi için beklenmesi gereken 300 günlük süreyi ifade eder. Türk Medeni Kanunu 132. Maddesinde: ‘’Evlilik sona ermişse kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün geçmedikçe evlenemez. Doğurmakla süre biter. Kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbiriyle evlenmek istemeleri hâllerinde mahkeme bu süreyi kaldırır.’’ Şeklinde düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunu’na göre, evliliğin en az 1 yıl sürmesi yani 1 yıl dolması şartıyla anlaşmalı boşanma davası açılabileceği ifade edilmiştir. Çekişmeli olarak açılacak olan boşanma davalarında herhangi bir sınır görülmemiştir. Çekişmeli olan boşanma davaları 1 yıl dolmadan da açılabilir ve boşanma işlemi gerçekleştirilebilir
Boşanmadan önce evden ayrılmak Türk Ceza Kanunu kapsamında herhangi bir suç teşkil etmemektedir. Boşanmadan önce evden ayrılan eşe ‘terk’ nedeniyle boşanma davası açılabilir. Türk Medeni Kanunu’nun 164. maddesinde bu durum ifade edilmiştir: Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir.
Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır. Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hâkim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi hâlinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilân yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz.
Boşanma sürecinde kadın psikolojik açıdan kendi sağlığına dikkat etmeli bu hukuki süreçte avukatından bir şey saklamamakla birlikte avukata lazım olan argümanları temin etmesi gerekmektedir. Dava sürecinde yaşanan problemlere mümkün olduğu takdirde çocukların dahil edilmemesi gerekmektedir.
Maddi gücü olmayan kadın boşanma davası açmak istiyorsa bulunduğun ilin barosuna başvuru yaparak adli yardım talep ederek boşanma davası açabilmektedir.
Taraflardan her ikisi de boşanmaktan vazgeçerse, davacının ağır kusurlu olması durumunda davalının kusursuz olması ve bu davaya itiraz etmesi, açılan davanın takip edilmemesi, iddiaların ispatlanamaması durumunda boşanma işlemi gerçekleşmez
Herhangi bir haklı sebebi olmayan eşin evi terk etmek ona kusur olarak yüklenebilir fakat evlilik birliği kendisi için çekilmez bir hal almış olan eşin evi terk edip boşanma davası açması durumunda bu terk, eşe kusur olarak yüklenemeyecektir.
Eşlerden biri boşanmak istiyor ama diğer eş boşanmak istemiyor ise bu durumda dava çekişmeli olarak açılacaktır. Boşanmak isteyen talep davanın reddini talep etmesi gerekir. Genel boşanma sebeplerine dayanılarak açılan davada boşanmak istemeyen eş, ortaya konulan iddiaların geçersiz olduğu evlilik birliğinin temelinden sarsılmadığını savunması gerekir.
Özel boşanma sebeplerine dayalı açılan davada boşanmak istemeyen eş, dayanılan hukuki gerekçenin gerçekleşmediğinin iddiaların asılsız olduğunu savunarak davanın reddini talep etmesi gerekir. Tüm bu savunmaların yapılması için alanında uzmanlaşmış avukattan destek almak hukuki süreç bakımından fayda sağlayacaktır.
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma davasının açılabilmesi için cinsiyet ayrımı yapılmamaktadır. Boşanmak isteyen eşlerden herhangi biri boşanma davası açabilir. Bu nedenle koca yani erkek de boşanma davası açabilmektedir.
Türk Medeni Kanunu’nun 176. Maddesinde bu durum ifade edilmiştir: İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır.
Öncelikle boşanmak isteyen kişi boşanmak istediğini söylemek için uygun yer ve zaman kollamalıdır. Evliliğin kendisi için çekilmez bir hal aldığını, mutlu olmadığını geleceğe yönelik beklentisinin kalmadığını dürüst ve net bir dille ifade ederek boşanmak istediğini söyleyebilir. Eğer karşı eş anlayışla karşılarsa anlaşmalı boşanma aksi halde ise çekişmeli boşanma davası açılabilir.
Ayrılmak isteyen eş boşanma davası açmalıdır. Uzman bir avukattan yardım alabileceği gibi kendisi de boşanma dilekçesini ikametgahının olduğu Aile Mahkemesi’ne giderek boşanmak için başvuru yapabilmektedir.
Boşanma davası açmak için kişinin ikametgahının bulunduğu Aile Mahkemesi’ne dilekçe vererek boşanma davası açabilir yada avukata vekalet vererek avukat aracılığıyla dava açılmasını sağlayabilir. Boşanma davası açmak isteyen eş vekalet vermeden bireysel olarak dava açtığı takdirde ilk aşamalarda masraflar ve harçlar olmak üzere yaklaşık 500-750 TL arasında masrafı olmaktadır.
Avukata vekalet vererek avukat aracılığıyla dava açılmasını isteyen eş, avukatlık asgari ücret tarifesinin altına kalmamak şartıyla harcanan emek ve mesaiye göre belirlenecek olan vekalet ücretini ödeyerek dava açılmasını sağlayabilir.
Türkiye Barolar Birliği, maddi imkânları olmayıp adli yardım talebinde bulunan kişilere şartların oluştuğu takdirde ücretsiz avukat atayarak, boşanma davalarında hukuki destek sağlaması ve dava sürecini takip etmesi için boşanma avukatı görevlendirebilmektedir.
Boşanma davasını avukat olmadan da açmak mümkündür. Eşlerden herhangi birisinin ikametgahının bulunduğu yerdeki Aile Mahkemesi’nde, Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi’nde boşanma davası açılabilir.
Boşanma davası, adliyeye giderek açılabileceği gibi e-devlet üzerinden de açılabilmektedir. E-devlet üzerinden boşanma davası açabilmek için e-devlet bünyesinde bulunan UYAP Vatandaş Portalı’ndan hazırlanan e-imzalı boşanma davası dilekçesi yüklenmelidir.
Boşanmak için avukat tutmak şart değildir. Eşlerden herhangi biri boşanma davası açıp yürütebileceği gibi bu süreci avukat aracılığı ile de yapabilmektedir.
Dava masraflarını karşılayacak maddi imkana sahip olmayan boşanma davası açmak isteyen davacı, bulunduğu ilin barosuna müracaat ederek adli yardımdan faydalanmak suretiyle boşanma davası açabilmektedir.
Hangi eş olduğu fark etmeksizin eşlerden biri boşanmak istemezse boşanma davası “çekişmeli” olarak başlatılır. Davayı açan taraf haklı görülürse evlilik birliği sonlandırılır, boşanma gerçekleşir.
Boşanmak isteyen eş, hak kaybına maruz kalmamak adına boşanma davalarında uzmanlaşmış olan hukukçudan boşanma davasına ilişkin dilekçe yazılmasını talep ederek boşanma dilekçesi yazdırabilir.
Boşanma davası, avukat aracılığıyla Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) kullanılarak e-imzalı dilekçe sunularak açılabilmektedir.
Boşanma davasının reddedilmesi halinde, aynı sebepten dolayı 3 yıl geçmeden boşanma davası açılamaz. Taraflar bu süreyi beklememek için farklı sebeplerden dolayı boşanma davası açma hakkına sahiplerdir.
Anlaşmalı boşanma davaları herhangi bir adliyenin aile mahkemesinde açılabilir. Çekişmeli boşanma davaları ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 168. maddesinde “Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Boşanma davası açmak ve bu süreci ilerletmek için avukat tutmak zorunlu değildir. Eşlerden herhangi biri bu süreci yürütebileceği gibi bir vekil aracılığıyla da bu süreç yürütülebilmektedir. Boşanmak isteyen eş ilerleyen süreçlerde hak kaybına maruz kalmamak için boşanma davalarıyla ilgilenen avukattan profesyonel destek alması yarar sağlayacaktır.
Boşanma davası açmak için avukat tutmak mecburi değildir. Boşanma sebebini bildiren dilekçeyi Aile Mahkemesi’ne teslim etmek, boşanma davası açmak için yeterli olacaktır. Maddi gücü yeteriz olup dava açmak isteyen eş adli yardım talebinde bulunarak harç ve masraflardan muaf tutularak dava açabilir.
Boşanmak isteyen eş, hem avukat talep edip hem de harç ve masraflardan muaf tutulması için adli yardım talebinde bulunarak boşanabilir.
Boşanma gerçekleştikten sonra evin niteliğine bakmak gerekir. Evlilik birliği içerisinde edinilmiş mallar kapsamına dahil olmaktaysa eşlerden biri evde kalıp diğer eşe hakkı oranında ödeme yapabilir. Eğer edinilmiş mallar kapsamına girmeyip bireysel bir konutsa ev sahibi olan eş, evde kalmaya devam edecektir.
Boşanma davalarında hak kaybına maruz kalmamak adına boşanma davalarıyla ile ilgilenen ve bu alanda uzmanlaşmış bir avukattan yardım almak dava sürecinde katkı sağlayacaktır.
Boşanma davası açmak için uzman bir boşanma avukatından yardım alınabileceği gibi adliyeye giderek Aile Mahkemesi kalemine boşanma dilekçesi sunularak da boşanma davası açılabilir.
Boşanma davasının ne kadar süreceği hususunda dava türü, tanık sayısı, davanın görüleceği mahkemenin iş yoğunluğu gibi etkenler dava süresini belirlemekte önemli rol oynamaktadır. Anlaşmalı boşanma davaları genel olarak 1 ay içerisinde sonuçlanmakta olup çekişmeli olarak açılan boşanma davaları yaklaşık 1.5 - 3 yıl arasında sürmektedir.
Boşanma davasının ne kadar süreceğine ilişkin alt sınır veya üst sınır söylemek mümkün değildir. Davanın niteliği, olayların akışı, delillerin bildirilmesi, tanıkların ifadeleri gibi durumlar boşanma davası sürecini etkilemektedir. Her boşanma davasının kendine özgü durumu ve olay örgüsü bulunmakta olup net bir süre söylemek mümkün değildir.
Karşılıksız (tek taraflı) olarak da bilinen çekişmeli boşanma davalarının ne kadar süreceği; mahkemenin iş yoğunluğu, olayların mahiyeti, tanık ifadeleri, talep edilen unsurlar gibi etkenlere bağlı olarak değişkenlik göstermekte olup net bir sayı vermek mümkün olmayacaktır.
Tek taraflı olarak da bilinen çekişmeli boşanma davalarında nafaka alabilmek mümkündür. Boşanma davalarında genel olarak; iştirak, yoksulluk ve tedbir nafakası talep edilir. Velayet hakkına sahip olan eşe, çocukların bakım ve giderleri için karşı taraftan alınan İştirak nafakasına hükmedilebilir.
Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla yoksulluk nafakası alabilir. Boşanma davasında, dava sürecinde maddi açıdan zora düşecek olan kişiye ödenmesi için tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Hakim öncelikle dava şartının varlığını kontrol edecektir. Eğer dava şartının yokluğunu tespit ederse usulden reddedecektir. Mahkeme sürecinde tarafların dayandığı iddia ve ispatları inceleyecektir. Açılan davaya sebep gösterilen gerekçenin, gerçekleşip gerçekleşmediğine dikkat edecektir. İddia ve ispatlar neticesinde hüküm kuracaktır.
Boşanma davasında son duruşmada hüküm kurulur ve sonrasında taraflara gerekçeli karar tebliğ edilir. Gerekçeli karar taraflara tebliğ edildiğinden itibaren iki haftalık süre içerisinde eşler istinaf başvurusunda bulunmadıkları takdirde karar kesinleşir. Taraflar, gerekçeli kararın tebliğinden sonra iki haftalık süre dolmadan istinaf başvuru hakkından feragat ettiklerini belirterek de kararın kesinleşmesini sağlayabilir.
Dilekçe aşaması tamamlandıktan sonra, ilk aşama olarak nitelendirilen ön inceleme aşamasında, bu aşamayı oluşturan 3 temel unsur bulunmaktadır. İnceleme yapılarak uyuşmazlık tespit edilir. Tahkikat aşaması için ön hazırlık işlemleri yapılır. Sulhe teşvik işlemleri yapılır.
Bu unsurlar tamamlandıktan sonra ön inceleme aşaması tamamlanıp tahkikat aşamasına geçilir. Ön inceleme olarak da adlandırılan ilk duruşma zamanı genel olarak dava açıldıktan 3-6 ay sonra gerçekleşmekte olup mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişkenlik gösterebilmektedir.
Boşanma davasında, yapılacak olan işlemleri ve duruşma gününü belirlemek üzere tensip zaptı hazırlanır ve burada duruşmanın hangi günde yapılacağı ifade edilir. Genel olarak tensip zaptı düzenlendikten 3 – 6 ay sonrasında duruşma yapılır. Bu süreler mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişkenlik göstermektedir.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 150. maddesinde tarafların duruşmaya gelmemesi ve sonuçları düzenlenmiştir.
Çekişmeli boşanma davalarının süreleri olayın mahiyetine, boşanma sebebine, taleplere ve tanık beyanlarına ve mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişkenlik göstermekte olup genel olarak 6 – 10 celse arasında sürmektedir.
Çekişmeli boşanma davalarında hakimin soracağı sorular dayanılan hukuki gerekçeye göre değişkenlik göstermektedir. Genel olarak hakimler; boşanma sebebinin varlığının gerçekleşip gerçekleşmediğini, eğer varsa çocukların velayet konusunda hangi eşte kalması gerektiğini, eşlerin evlilik yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini tespit etmeye yönelik sorular somaktadır.
Boşanma davalarında tanık dinletebilmek için dilekçede tanık deliline dayanılacağı hususu açıkça ifade edilmelidir. Daha sonrasında tanık ve bilgilerini içeren tanık listesi sunulması için süre verilir. Bu süre içerisinde tanık listesi sunulması halinde mahkeme hakimi, tanıkların duruşma gün ve saatini bildiren davetiye ile duruşmaya gelmeleri sağlanır.
Tek celsede boşanma olarak da bilinen anlaşmalı boşanma davasında; evlilik birliği en az 1 yıl sürmesi, tarafların boşanma ve sonuçlarına dair tüm hususlarda anlaşmaları gerekir. Hakim huzurunda serbest iradelerini açıklamaları ve anlaşma protokolünü hakimin uygun bulması halinde anlaşmalı şekilde boşanma işlemi gerçekleşir.
Tek celsede boşanma olarak da bilinen anlaşmalı boşanma davaları ortalama olarak 1 ay sürmektedir.
Türk Medeni Kanunu’nun 166. Maddesi kapsamında; Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.
Kanunda da ifade edildiği üzere herhangi bir boşanma sebebiyle açılan boşanma davasının reddedilmesi durumunda, kararın kesinleştiği tarihten başlayarak 3 yıl geçmesi halinde ortak hayat kurulamamışsa bu hükme dayalı olarak boşanma davası açılabilir. Bu hüküm dışında genel olarak fiilen ayrı yaşamak tek başına boşanma sebebi değildir.
Boşanmak için eşlerden herhangi birinin veya vekilinin boşanma davası için Aile Mahkemesine başvurması gerekir. Çekişmeli boşanma davalarında, davanın kabul edilip boşanma işleminin gerçekleşmesi için iddia edilen hususların ispatlanması veya karşı tarafın açılan davayı kabul etmesi gerekir.
Boşanma davalarının süreci hususunda kadın erkek olarak yani cinsiyet ayrımı yapılmamaktadır. Genel olarak çekişmeli boşanma davaları 1.5 – 3 yıl arasında sürmektedir. Anlaşmalı boşanma davaları genel olarak 1 ay içerisinde sonuçlanmaktadır.
Eşlerden birinin boşanmak isteyip diğer eşin boşanmak istemediği durumlarda çekişmeli boşanma davası açılacaktır. Kadın boşanmak isteyip erkek boşanmak istemediğinde sürecek olan boşanma davasında iddialar ispatlandığı takdirde dava kabul edilip boşanmaya karar verilecek aksi halde dava reddedilecektir.
Boşanma davasını kim açtığının dava neticesinde elde edilecek netice bakımından pek etkisi bulunmamaktadır. Davayı açan taraf haklı olur veya davayı açmayan taraf haklı olur gibi bir genelleme yapmak mümkün değildir. Önemli olan kusurluluk ve iddialardır. İddialarını ve karşı tarafın kusurluluğunu ispatlayan taraf haklı olup davayı kazanabilecektir.
Boşanma davalarında; tarafların evlilik birliği içerisindeki yükümlülüklerini yerine getirmemesi, sadakatsiz davranması, haysiyetsiz yaşam sürmesi, eşlerden birinin diğer eşe karşı kötü muamelede ve onur kırıcı davranışta bulunması, çocuklarla ilgilenmemesi taraflara kusur olarak atfedilebilir.
Türk Ceza Kanunu kapsamında kadının veya erkeğin evi terk etmesi suç değildir. Açılacak olan boşanma davasında evi terk eden tarafa karşı bu durum kusur olarak atfedilebilir.
En hızlı ve en kısa sürede boşanmak için genel olarak anlaşmalı boşanma davası tercih edilir. Taraflar boşanmaya dair tüm hususta anlaşarak protokol imzalarlar ve bunu mahkemeye sunarlar. Protokolün uygun bulunması ve tarafların da mahkemede bu hususu kabullenmeleri durumunda boşanma işlemi gerçekleşir. Taraflar yaklaşık 1 aylık süreç içerisinde boşanmış olur.
Çekişmeli boşanma davasında davanın kabul edilmesi halinde boşanma işlemi gerçekleşir. İddialar ispatlanamadığı takdirde davanın reddine karar verilecektir.
Çekişmeli boşanma davalarında taraflar veya avukatları dosyayı takip etmemeleri halinde boşanma davasının düşmesine karar verilebilir.
Eşlerden birinin boşanmak istediği fakat diğer eşin boşanmak istemediği durumlarda çekişmeli boşanma davası açılacaktır. Çekişmeli boşanma olayların mahiyeti ve mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişkenlik göstermekte olup ortalama olarak 1 – 3 yıl arasında sonuçlanmaktadır.